สมุนไพรหญ้าตีนกาหญ้าตีนกา Eleusine indica (L.) Gaertn.บางถิ่นเรียกว่า ต้นหญ้าตีนกา ต้นหญ้าปากควาย (กึ่งกลาง) หญ้าตีนกับแก้ (เลย) หญ้าตีนนก (กรุงเทพฯ) หญ้าปากคอก (จังหวัดสระบุรี) ต้นหญ้าผากควาย (ภาคเหนือ)
ไม้ล้มลุก ประเภทหญ้า อายุปีเดียว แตกกิ่งก้านมากที่โคนต้น ลำต้นสูง 25-60 ซม. แบน สีเขียวอ่อนมันเป็นเงา เหนียว บางครั้งก็อาจจะแผ่ติดพื้นดินหรือตั้งชันก็ได้ กาบโอบหุ้มห่อลำต้น ลักษณะแบนเช่นเดียวกับลำต้น มีลายตามยาว ตามขอบและที่คอต่อมีขนยาวห่างๆที่คอต่อมีลิ้นสั้นๆบางๆยาว 0.2-0.5 มิลลิเมตร ปลายตัดเรียบ หรือเป็นครุย ใบ รูปยาวแคบ กว้าง 4-10 มม. ยาว 15-25 ซม. ปลายแหลม โคนใบมน ตามขอบใบใกล้ปลายใบมีขนสาก ข้างบนมีขนยาวเล็กน้อย มีแถบสีเหลืองใสจากโคนใบ ยาว 2-3 มิลลิเมตร ดอก ออกเป็นช่อ 2-6 ช่อ รวมกันเป็นช่อใหญ่แบบซี่ร่ม แต่ว่ามีอยู่ช่อหนึ่งชอบออกมาจากลำต้นแล้วก็อยู่ต่ำลงยิ่งกว่าช่ออื่นๆแต่ละช่อกว้าง 4-8 มิลลิเมตร ยาว 4-7 ซม.
[url=http://www.disthai.com/]สมุนไพร[/url][/url][/color] แต่ละช่อมีหลายช่อดอกย่อย (spikelets) ยาว 5-7 มิลลิเมตร ออกจากแกนกลางด้านเดียว แต่ละช่อดอกย่อยมี 3-8 ดอก (florets) หมดจด กาบของช่อดอกย่อยใบล่าง (lower glume) กว้าง โค้งเป็นรูปเรือ ขอบบางใสหรือมีสีม่วง ยาว 2-3 มิลลิเมตร มีเส้นตามทางยาว 2-4 เส้น ใบบน ยาว 3-4 มิลลิเมตร มี 6-9 เส้น ส่วนดอกย่อยมีกาบข้างล่าง (lemma) ยาว 3-3.5 มม. ปลายแหลมโค้งเป็นรูปเรือเห็นได้ชัด มีเส้นใกล้ขอบข้างละ 1-2 เส้น แม้กระนั้นแลเห็นไม่ชัด ที่สันมีขนสากแล้วก็มีเส้น 3-4 เส้น เห็นชัดเจน กาบบน (palea) ยาว 2.5-3 มม. ปลายแหลม มีเส้นตามแนวยาวมองเห็นแจ่มชัด 2 เส้น อับเรณูรูปไข่แกมรูปขอบขนานกว้าง สีเหลือง ยาว 0.5-0.75 มม. ปลายเกสรเพศเมียสีม่วง มองเห็นไม่ชัด ผล มีเปลือกซึ่งโปร่งแสงหุ้มอยู่อย่างหละหลวมๆสีออกสีแดงเข้มปนน้ำตาล ตามขอบมีริ้วออกเป็นรัศมีโดยรอบ ยาวราว 1-2 มม.
นิเวศน์วิทยา : ขึ้นได้ทั่วไปทั้งยังในที่ราบต่ำ และที่สูงจากระดับน้ำทะเลถึง 1,000 ม. ขึ้นไป
สรรพคุณ : ราก แล้วก็ ต้น น้ำต้มรากหรือทั้งยังต้น (รากให้ผลดียิ่งกว่า) กินเป็นยาขับเหงื่อ ลดไข้ ขับฉี่ แก้บิด และก็เป็นยาบำรุงตับ ใบ น้ำคั้นใบสดรับประทานเป็นยาขับน้ำคาวปลาหลังคลอดบุตร
ผู้เขียน
หัวข้อ: สมุนไพรหญ้าตีนกา ยังมีสรรพคุณที่ช่วยบำรุงตับได้ด้วย (อ่าน 362 ครั้ง)